FaclairDictionary EnglishGàidhlig

News Naidheachdan

B2 - Eadar-mheadhanach Adhartach - Coimhead GàidhligB2 - Upper Intermediate - Watch Gaelic

Criomagan bhidio gun fho-thiotalan bho phrògraman BBC ALBA le tar-sgrìobhadh Gàidhlig, eadar-theangachadh Beurla is briathrachas. Faodaidh tu na cuspairean a sheòrsachadh a rèir a’ chuspair. Unsubtitled clips from BBC ALBA programmes with a Gaelic transcription, an English translation and vocabulary. You can sort the clips by topic.

Tha Coimhead Gàidhlig ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann. Watch Gaelic is integrated with the dictionary. Select the tab ‘Gaelic text’ and choose any word and the dictionary will open and you will see the English explanation of the Gaelic word.

Video is playing in pop-over.

Leabhar ùr air fhoillseachadh de bhriathrachas Gàidhlig Dhùthaich MhicAoidh

Gaelic Gàidhlig

[Iain MacIlleathain – Preseantair] Nise, bheil càil a bheachd agaibh th’ann an strianach, culaidh no irinneag? Chan e facail bitheanta th’annta dhan mhòr-chuid againn ach tha iad ann an dual-chainnt Dùthaich MhicAoidh. ‘S e glè bheag tha còmhla rinn an-diugh aig a bheil Gàidhlig na sgìre sin ach tha leabhar ùr air cuid de sheudraidh a’ chànain a chruinneachadh agus a thasgadh. Seo Calum MacIlleathain.

[Calum MacIlleathain – Neach-aithris] Òran Gàidhlig bho Dhùthaich MhicAoidh, air a sheinn le Uilleam Moireasdan à Diùranais. Tha leabhar ùr air cruinneachadh còmhla an cànan a chaidh a bhruidhinn an seo airson ginealaichean. Thairis air iomadach bliadhna bhruidhinn ùghdar an leabhair, Seumas Grannd, ri seann daoine na sgìre.

[Seumas Grannd] Strianach, 's e sin a chanas iad an àite brot agus nuair a bhios iad a’ dol dhan leabaidh air an oidhche bidh iad ag ràdh “cadal an strianaich dhut” (gun caidil thu gu math.) An àite bàta ‘s e culaidh mar a bu trice a chanadh iad. An àite nighean no caileag - "irinneag.” Agus far an canadh daoine "tha an t-uisge ann" chanadh iadsan "tha e a' bùirn.” Thug mi tòrr ùine còmhla ri aon seann duine air Taobh Mheanlais fhèin, fear air an robh Ailig George MacKay. ‘S e dìreach seòrsa de nàdar de encyclopedia beò a bh' ann a thaobh Dùthaich MhicAoidh.

[Calum MacIlleathain – Neach-aithris] Tha dòchas gun toir an leabhar cothrom do dhaoine a tha airson dual-chainnt na sgìre ionnsachadh. Tha fhathast beag chuid ann aig a bheil Gàidhlig na sgìre.

[Uilleam Moireasdan] Uill cha chreid mi nach eil cuid ga ionnsachadh sa bhun-sgoil ach chan ann a’ faighinn Gàidhlig bho na pàrantan. ‘S ann bho do phàrantan a bu chòir dhut a’ Ghàidhlig ionnsachadh. Dh’ionnsaich mi fhèin Gàidhlig bho mo phàrantan, cha robh iad a’ bruidhinn Gàidhlig rium-sa ach bha iad a’ bruidhinn Gàidhlig le chèile ‘s bha mi fhèin ga togail.

[Calum MacIlleathain – Neach-aithris] Am measg na bh’aig dualchainnt na sgìre bho thùs, bha am bàrd bhon ochdamh linn deug Rob Donn, nach do dh’ionnsaich Beurla na bheatha. Aig an deireadh sheachdain, chaidh tachartasan a chur air dòigh gus a bheatha agus a bhàrdachd a chuimhneachadh.

[An t-Oll Dòmhnall Uilleam Stiùbhart] ‘S tha iad ag innse dhuinn an t-uabhas, chan ann a-mhàin mu bheatha làitheil an t-sluaigh ach cuideachd seòrsa sealladh a bh’aig an t-sluagh cuideachd, na cleachdaidhean a bh’ aca, seòrsa beachdan a bh’ aca agus cuideachd mar a bha sin ag atharrachadh. Chionn ‘s gur e aimsir gu math bruailleanach anns an robh Rob Donn beò. Bha an saoghal ag atharrachadh ceithir timcheall air agus tha sin ri fhaicinn gu math follaiseach na chuid bàrdachd.

[Calum MacIlleathain – Neach-aithris] Thug Na Fuadaichean, no Na Ruagaidhean mar a th’ aca air ann an dual-chainnt na sgìre, buaidh mhòr an dà-chuid air tìr agus teanga Dùthaich MhicAoidh. Ach, le Gàidhlig na sgìre a-nise ann an clò, tha cothrom aig daoine briathrachas na sgìre a thuigsinn. Calum MacIllleathain, BBC An Là, Dùthaich MhicAoidh.

 

 

A new book is published on MacKay Country Gaelic vocabulary

English Beurla

[Iain Maclean – Presenter] Do you know what the words “strianach”, “culaidh” or “irinneag” mean? They are not commonly used but they are in MacKay country. There aren’t many alive today who still speak the Gaelic of the area but a new book has captured and archived the gems of the dialect. Here’s Calum Maclean.

[Calum Maclean – Reporter] A Gaelic song from MacKay country, sang by William Morrison from Duirinish. A new book documents a language that was spoken here for generations. Over many years the book’s author, Seumas Grant, spoke to elderly people of the community.

[Seumas Grant] “Strianach,” thats what they say instead of soup and if they are going to bed at night they say “cadal an strianaich dhut” (sleep well.) For boat it’s usually “culaidh” they say. For girl, it’s “irrinneag.” And when people would say “it’s raining” they would say "tha e a' bùirn.” I spent a lot of time with one old man Meanlais way itself, a man called Alex George MacKay. He was like a living encyclopedia of the MacKay country.

[Calum Maclean – Reporter] There’s hope the book with give people the opportunity to learn the dialect of the area. There aren’t many left who still speak it.

[William Morrison] Well I think most learn it in primary school, not from their parents. You should learn Gaelic from your parents. I learnt Gaelic from my parents myself, they didn’t speak it to me but they spoke amongst themselves and I would pick it up.

[Calum Maclean – Reporter] Amongst those who spoke the dialect of the area, Rob Donn, a poet from the eighteenth century, who never learnt English in his life. At the weekend, there were events taking place to celebrate his life and poetry.

[Dr Donald William Stewart] They tell us lots, not only about the daily life of the community but what their views were too, their customs, the kind of life they lived and also how it changed. Due to the turbulent climate Rob Donn was alive in his world was changing all around him and that is very clear from his poetry.

[Calum Maclean – Reporter] The clearances, or “Na Ruagaidhean” as they call it in this area, had a big effect on both the land and the native tongue of MacKay Country. But, with the Gaelic of the area now in print there’s a chance for people to understand their vocabulary. Calum MacLean, BBC An La, MacKay country.

 

 

Leabhar ùr air fhoillseachadh de bhriathrachas Gàidhlig Dhùthaich MhicAoidh

Gaelic Gàidhlig

[Iain MacIlleathain – Preseantair] Nise, bheil càil a bheachd agaibh th’ann an strianach, culaidh no irinneag? Chan e facail bitheanta th’annta dhan mhòr-chuid againn ach tha iad ann an dual-chainnt Dùthaich MhicAoidh. ‘S e glè bheag tha còmhla rinn an-diugh aig a bheil Gàidhlig na sgìre sin ach tha leabhar ùr air cuid de sheudraidh a’ chànain a chruinneachadh agus a thasgadh. Seo Calum MacIlleathain.

[Calum MacIlleathain – Neach-aithris] Òran Gàidhlig bho Dhùthaich MhicAoidh, air a sheinn le Uilleam Moireasdan à Diùranais. Tha leabhar ùr air cruinneachadh còmhla an cànan a chaidh a bhruidhinn an seo airson ginealaichean. Thairis air iomadach bliadhna bhruidhinn ùghdar an leabhair, Seumas Grannd, ri seann daoine na sgìre.

[Seumas Grannd] Strianach, 's e sin a chanas iad an àite brot agus nuair a bhios iad a’ dol dhan leabaidh air an oidhche bidh iad ag ràdh “cadal an strianaich dhut” (gun caidil thu gu math.) An àite bàta ‘s e culaidh mar a bu trice a chanadh iad. An àite nighean no caileag - "irinneag.” Agus far an canadh daoine "tha an t-uisge ann" chanadh iadsan "tha e a' bùirn.” Thug mi tòrr ùine còmhla ri aon seann duine air Taobh Mheanlais fhèin, fear air an robh Ailig George MacKay. ‘S e dìreach seòrsa de nàdar de encyclopedia beò a bh' ann a thaobh Dùthaich MhicAoidh.

[Calum MacIlleathain – Neach-aithris] Tha dòchas gun toir an leabhar cothrom do dhaoine a tha airson dual-chainnt na sgìre ionnsachadh. Tha fhathast beag chuid ann aig a bheil Gàidhlig na sgìre.

[Uilleam Moireasdan] Uill cha chreid mi nach eil cuid ga ionnsachadh sa bhun-sgoil ach chan ann a’ faighinn Gàidhlig bho na pàrantan. ‘S ann bho do phàrantan a bu chòir dhut a’ Ghàidhlig ionnsachadh. Dh’ionnsaich mi fhèin Gàidhlig bho mo phàrantan, cha robh iad a’ bruidhinn Gàidhlig rium-sa ach bha iad a’ bruidhinn Gàidhlig le chèile ‘s bha mi fhèin ga togail.

[Calum MacIlleathain – Neach-aithris] Am measg na bh’aig dualchainnt na sgìre bho thùs, bha am bàrd bhon ochdamh linn deug Rob Donn, nach do dh’ionnsaich Beurla na bheatha. Aig an deireadh sheachdain, chaidh tachartasan a chur air dòigh gus a bheatha agus a bhàrdachd a chuimhneachadh.

[An t-Oll Dòmhnall Uilleam Stiùbhart] ‘S tha iad ag innse dhuinn an t-uabhas, chan ann a-mhàin mu bheatha làitheil an t-sluaigh ach cuideachd seòrsa sealladh a bh’aig an t-sluagh cuideachd, na cleachdaidhean a bh’ aca, seòrsa beachdan a bh’ aca agus cuideachd mar a bha sin ag atharrachadh. Chionn ‘s gur e aimsir gu math bruailleanach anns an robh Rob Donn beò. Bha an saoghal ag atharrachadh ceithir timcheall air agus tha sin ri fhaicinn gu math follaiseach na chuid bàrdachd.

[Calum MacIlleathain – Neach-aithris] Thug Na Fuadaichean, no Na Ruagaidhean mar a th’ aca air ann an dual-chainnt na sgìre, buaidh mhòr an dà-chuid air tìr agus teanga Dùthaich MhicAoidh. Ach, le Gàidhlig na sgìre a-nise ann an clò, tha cothrom aig daoine briathrachas na sgìre a thuigsinn. Calum MacIllleathain, BBC An Là, Dùthaich MhicAoidh.

 

 

A new book is published on MacKay Country Gaelic vocabulary

English Beurla

[Iain Maclean – Presenter] Do you know what the words “strianach”, “culaidh” or “irinneag” mean? They are not commonly used but they are in MacKay country. There aren’t many alive today who still speak the Gaelic of the area but a new book has captured and archived the gems of the dialect. Here’s Calum Maclean.

[Calum Maclean – Reporter] A Gaelic song from MacKay country, sang by William Morrison from Duirinish. A new book documents a language that was spoken here for generations. Over many years the book’s author, Seumas Grant, spoke to elderly people of the community.

[Seumas Grant] “Strianach,” thats what they say instead of soup and if they are going to bed at night they say “cadal an strianaich dhut” (sleep well.) For boat it’s usually “culaidh” they say. For girl, it’s “irrinneag.” And when people would say “it’s raining” they would say "tha e a' bùirn.” I spent a lot of time with one old man Meanlais way itself, a man called Alex George MacKay. He was like a living encyclopedia of the MacKay country.

[Calum Maclean – Reporter] There’s hope the book with give people the opportunity to learn the dialect of the area. There aren’t many left who still speak it.

[William Morrison] Well I think most learn it in primary school, not from their parents. You should learn Gaelic from your parents. I learnt Gaelic from my parents myself, they didn’t speak it to me but they spoke amongst themselves and I would pick it up.

[Calum Maclean – Reporter] Amongst those who spoke the dialect of the area, Rob Donn, a poet from the eighteenth century, who never learnt English in his life. At the weekend, there were events taking place to celebrate his life and poetry.

[Dr Donald William Stewart] They tell us lots, not only about the daily life of the community but what their views were too, their customs, the kind of life they lived and also how it changed. Due to the turbulent climate Rob Donn was alive in his world was changing all around him and that is very clear from his poetry.

[Calum Maclean – Reporter] The clearances, or “Na Ruagaidhean” as they call it in this area, had a big effect on both the land and the native tongue of MacKay Country. But, with the Gaelic of the area now in print there’s a chance for people to understand their vocabulary. Calum MacLean, BBC An La, MacKay country.

 

 

Dùthaich MhicAoidh

MacKay Country

bitheanta

common

dual-chainnt

dialect

seudraidh

gems

ginealaichean

generations

Na Fuadaichean

The Clearances