FaclairDictionary EnglishGàidhlig

872: The Book of Deer (3) 872: Leabhar Dhèir (3)

B1 - Intermediate - The Little LetterB1 - Eadar-mheadhanach - An Litir Bheag

Litir shìmplidh sheachdaineach do luchd-ionnsachaidh le clàr-fuaime, tar-sgrìobhadh is eadar-theangachadh. A simple weekly letter to Gaelic learners with audio, transcription and translation.

Tha an litir bheag ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann. The little letter is integrated with the dictionary. Select the tab ‘Gaelic text’ and choose any word and the dictionary will open and you will see the English explanation of the Gaelic word.

Audio is playing in pop-over.

Leabhar Dhèir (3)

Gaelic Gàidhlig

Tha sinn a’ toirt sùil air na notaichean Gàidhlig ann an Leabhar Dhèir. Ghabh mac aig Bede galar. B’ e Bede an ceannard Cruithneach ionadail. Dhiùlt e àite airson manachainn a thoirt do Chalum Cille.

Seo na thachair an uair sin: … chaidh am morair a dh’athchuinge nan clèireach gun dèanadh iad ùrnaigh [airson slàinte a’ ghille]... Dh’aontaich Bede fearann a thoirt do Chalum Cille nan tigeadh slàinte don ghille.

Rinn na clèirich ùrnaigh. Thàinig slàinte don ghille. Fhuair Calum Cille am fearann. Ach thug e seachad e do a chompanach, Drostan. Seo na tha ann an Leabhar Dhèir: … thug Calum Cille do Dhrostan a’ chathair sin, agus bheannaich e i, agus dh’fhàg e am briathar – ge b’ e a sheasadh na h-aghaidh, nach biodh e bliadhnach, buadhach.

Dh’fhàg Calum Cille mallachd air duine sam bith a sheasadh an aghaidh na manachainn – nach biodh e bliadhnach, buadhach. Tha sin a’ ciallachadh nach biodh a bheatha fada no soirbheachail.

Nise, a bheil sibh eòlach air Dèir ann an Siorrachd Obar Dheathain? Chan eil sgeul air a’ mhanachainn an-diugh. Ach thathar a’ smaoineachadh gun robh i an ìre mhath far a bheil Old Deer.

Ach dè tha an t-ainm Deer – no Dèir – a’ ciallachadh? Tha seantans anns na notaichean ag innse sin dhuinn:

Seo na ciad trì faclan anns an t-seantans: Tángator déara Drostán. Ann an Gàidhlig an latha an-diugh: Thàinig deòir Dhrostain. Drostan’s tears came. Anns an dàrna linn deug, chanadh na Gàidheil déara far am bi sinne ag ràdh an-diugh deòir. Tears.

Seo an seantans gu lèir: Thàinig deòir Dhrostain air sgaradh ri Calum Cille. Labhair Calum Cille, ‘biodh Dèir ainm bho seo a-mach.’

Mar sin, thàinig an t-ainm-àite Dèir – no Deer – a rèir Leabhar Dhèir bho na deòir a leig Drostan nuair a dh’fhalbh Calum Cille.

Cò bha ann an Drostan, co-dhiù? Gu fortanach, tha cunntas air ann an Leabhar Ùrnaighean Obar Dheathain no Breviarium Aberdonense. Tha e ag innse dhuinn gun robh Drostan na aba agus gun robh a latha fèille air a’ cheathramh latha deug dhen Dùbhlachd. Tuilleadh mu dheidhinn anns an ath Litir.

The Book of Deer (3)

English Beurla

We are looking at the Gaelic notes in the Book of Deer. A son of Bede caught a disease. Bede was the local Pictish leader. He refused to give Columba a place for a monastery.

Here’s what happened then: … the mormaer went to beseech the clerics that they would make a prayer [for the boy’s health]… Bede agreed to give land to Columba if the boy’s health returned.

The clerics made a prayer. The boy became healthy. Columba got the land. But he gave it to his companion, Drostan. Here’s what is in the Book of Deer: … Columba gave Drostan that place, and he blessed it, and left the statement – whoever would stand against it, he would not be long-lived or successful.

Columba cursed anybody that would stand against the monastery – that he would not be long-lived or successful. That means that his life would not be long or full of success.

Now, do you know Deer in Aberdeenshire? There is no sign of the monastery today. But it is thought that it was pretty much where Old Deer is situated.

But what does the name Deer – or Dèir – mean? A sentence in the notes tells us that:

Here are the first three words in the sentence. Tángator déara Drostán. In modern Gaelic: Thàinig deòir Dhrostain. Drostan’s tears came. In the twelfth century, the Gaels would say déara where we today say deòir. Tears.

Here is the entire sentence: Drostan’s tears came upon parting from Columba. Columba said, ‘let Deer be its name henceforth.’

Thus the place-name Dèir – or Deer – according to the Book of Deer, came from the tears that Drostan shed when Columba left.

Who was Drostan, anyway? Fortunately, there is an account of him in the Aberdeen Breviary. It tells us that Drostan was an abbot and that his feast-day was on the 14th of December. More about him in the next Litir.

Leabhar Dhèir (3)

Gaelic Gàidhlig

Tha sinn a’ toirt sùil air na notaichean Gàidhlig ann an Leabhar Dhèir. Ghabh mac aig Bede galar. B’ e Bede an ceannard Cruithneach ionadail. Dhiùlt e àite airson manachainn a thoirt do Chalum Cille.

Seo na thachair an uair sin: … chaidh am morair a dh’athchuinge nan clèireach gun dèanadh iad ùrnaigh [airson slàinte a’ ghille]... Dh’aontaich Bede fearann a thoirt do Chalum Cille nan tigeadh slàinte don ghille.

Rinn na clèirich ùrnaigh. Thàinig slàinte don ghille. Fhuair Calum Cille am fearann. Ach thug e seachad e do a chompanach, Drostan. Seo na tha ann an Leabhar Dhèir: … thug Calum Cille do Dhrostan a’ chathair sin, agus bheannaich e i, agus dh’fhàg e am briathar – ge b’ e a sheasadh na h-aghaidh, nach biodh e bliadhnach, buadhach.

Dh’fhàg Calum Cille mallachd air duine sam bith a sheasadh an aghaidh na manachainn – nach biodh e bliadhnach, buadhach. Tha sin a’ ciallachadh nach biodh a bheatha fada no soirbheachail.

Nise, a bheil sibh eòlach air Dèir ann an Siorrachd Obar Dheathain? Chan eil sgeul air a’ mhanachainn an-diugh. Ach thathar a’ smaoineachadh gun robh i an ìre mhath far a bheil Old Deer.

Ach dè tha an t-ainm Deer – no Dèir – a’ ciallachadh? Tha seantans anns na notaichean ag innse sin dhuinn:

Seo na ciad trì faclan anns an t-seantans: Tángator déara Drostán. Ann an Gàidhlig an latha an-diugh: Thàinig deòir Dhrostain. Drostan’s tears came. Anns an dàrna linn deug, chanadh na Gàidheil déara far am bi sinne ag ràdh an-diugh deòir. Tears.

Seo an seantans gu lèir: Thàinig deòir Dhrostain air sgaradh ri Calum Cille. Labhair Calum Cille, ‘biodh Dèir ainm bho seo a-mach.’

Mar sin, thàinig an t-ainm-àite Dèir – no Deer – a rèir Leabhar Dhèir bho na deòir a leig Drostan nuair a dh’fhalbh Calum Cille.

Cò bha ann an Drostan, co-dhiù? Gu fortanach, tha cunntas air ann an Leabhar Ùrnaighean Obar Dheathain no Breviarium Aberdonense. Tha e ag innse dhuinn gun robh Drostan na aba agus gun robh a latha fèille air a’ cheathramh latha deug dhen Dùbhlachd. Tuilleadh mu dheidhinn anns an ath Litir.

PDF

Download the text of this week's letter as a PDF:Thoir a-nuas Litir mar PDF:

Download File

PDF documents are especially suited for printing out. Most computers can open PDF files, but if you have problems viewing them you may need to install reader software such as Tha faidhleachan PDF gu sònraichte math airson clò-bhualadh. Tha e furasta gu leòr do chuid de choimpiutairean faidhleachan PDF fhosgladh, ach ma tha trioblaid agad ‘s dòcha gum biodh e feumail bathar-bog mar Adobe Acrobat Reader. fhaighinn.

Litir do Luchd-ionnsachaidh

This letter corresponds to Tha an Litir seo a’ buntainn ri Litir do Luchd-ionnsachaidh 1176

Podcast

BBC offers this litir as a podcast: Visit the programme page for more info and to download or subscribe. Tha am BBC a’ tabhainn seo mar podcast. Tadhail air an duilleag-phrògraim airson barrachd fiosrachaidh no airson podcast fhaighinn

Other letters Litrichean eile