FaclairDictionary EnglishGàidhlig

733: James MacPherson (1) 733: Seumas Mac a’ Phearsain (1)

B1 - Intermediate - The Little LetterB1 - Eadar-mheadhanach - An Litir Bheag

Litir shìmplidh sheachdaineach do luchd-ionnsachaidh le clàr-fuaime, tar-sgrìobhadh is eadar-theangachadh. A simple weekly letter to Gaelic learners with audio, transcription and translation.

Tha an litir bheag ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann. The little letter is integrated with the dictionary. Select the tab ‘Gaelic text’ and choose any word and the dictionary will open and you will see the English explanation of the Gaelic word.

Audio is playing in pop-over.

Seumas Mac a’ Phearsain (1)

Gaelic Gàidhlig

Tha mi airson innse dhuibh mun cheatharnach ainmeil, Seumas Mac a’ Phearsain. B’ esan am fear a chruthaich Cumha Mhic a’ Phearsain no, ann am Beurla, MacPherson’s Lament. Rugadh e sa bhliadhna sia ceud deug, seachdad ʼs a còig (1675). Bha e an dà chuid cliùiteach agus mì-chliùiteach anns an ear-thuath airson a bhith na cheatharnach.

Chaidh Seumas a chur gu bàs air a’ chroich. Am measg nan casaidean na aghaidh, bha ‘being an Egyptian’. Cha robhar a’ ciallachadh ‘Èiphiteach’ ach ‘Siopsach’. ʼS dòcha gur e ‘neach-siubhail’ a chanamaid an-diugh.

Bha Seumas na mhac-dìolain aig uachdaran à Bàideanach – Donnchadh Mac a’ Phearsain à Inbhir Fhèisidh, taobh Loch Ìnnse. Thachair Donnchadh ri boireannach òg brèagha aig banais. Bha ise, a rèir beul-aithris, na Siopsach. Rugadh leanabh-gille dhi. Ghabh Donnchadh ris gum b’ esan athair a’ ghille.

Dh’fhàs Seumas gu bhith làidir, eireachdail. Bha e sgileil le claidheamh. Bha e cuideachd na fhìdhlear air leth, agus na sheinneadair.

Bha Seumas ri mèirle ann am bailtean mar Eilginn, Farrais agus Baile Chè. Ach cha robh e ri fòirneart. Cha robh e a’ dèanamh cron air banntraich no daoine bochda.

Ge-tà, dh’èirich droch naimhdeas eadar Seumas agus na h-uachdarain ann an Siorrachdan Mhoireibh, Bhanbh agus Obar Dheathain. Aon turas, chaidh Seumas a ghlacadh. Bha e ann an Siorrachd Obar Dheathain. Chuir na h-ùghdarrasan boireannach brèagha air dòigh airson a ghlacadh. Bha laigse aige a thaobh nam ban. Dh’iarr an tè seo air Seumas coinneachadh rithe airson èisteachd ri ceòl na fìdhle. Choisich e a-steach do ribe. Chaidh a chur an grèim le oifigearan lagha.

Bha Seumas sa phrìosan ann an Obar Dheathain. Ach ghabh am boireannach òg dàrna beachd air na rinn i. Bhruidhinn i ri fear Pàdraig MacIlleDhuinn a bha na mhèirleach ainmeil. Chuir esan fios gu Dòmhnall Mac a’ Phearsain, co-ogha Sheumais, ann am Bàideanach. Chuir iad buidheann saoraidh air dòigh agus rinn iad air Obar Dheathain.

Bhris iad a-steach don phrìosan. Fhad ʼs a bha iad a’ saoradh Sheumais, thòisich ùpraid taobh a-muigh a’ phrìosain. Dh’fheuch aon duine ri Seumas a chumail sa phrìosan. Ach fhuair e mu sgaoil mar a chì sinn an-ath-sheachdain.

James MacPherson (1)

English Beurla

I want to tell you about the famous freebooter, James MacPherson. He was the man who created Cumha Mhic a’ Phearsain or, in English, MacPherson’s Lament. He was born in the year 1675. He was both renowned and infamous in the north-east for being a freebooter.

James was put to death on the gibbet. Among the charges against him was ‘being an Egyptian’. It didn’t mean ‘somebody belonging to Egypt’ but ‘Gipsy’. Perhaps it’s ‘traveller’ we’d say today.

James was an illegitimate son of a laird from Badenoch – Duncan MacPherson from Invereshie, next to Loch Insh. Duncan met a beautiful young woman at a wedding. She, according to oral tradition, was a Gipsy. She gave birth to a son. Duncan accepted that he was the boy’s father.

James grew to be strong and handsome. He was skilful with a sword. He was also a terrific fiddler, and a singer.

James was involved in robbery in towns like Elgin, Forres and Keith. But he wasn’t involved in violence. He wasn’t harming widows or the poor.

However, a great enmity grew up between James and the lairds in Morayshire, Banffshire and Aberdeenshire. One time, James was caught. He was in Aberdeenshire. The authorities set up a beautiful woman to catch him. He had a weakness for women. This women asked James to meet her to listen to fiddle music. He walked into a trap. He was captured by law officers.

James was in prison in Aberdeen. But the young woman reconsidered what she had done. She spoke to one Peter Brown who was a famous robber. He sent intelligence to Donald MacPherson, James’s cousin, in Badenoch. They put together a rescue party and made for Aberdeen.

They broke into the prison. While they were freeing James, a commotion started outside the prison. One man tried to keep James in the prison. But he got free, as we’ll see next week.

Seumas Mac a’ Phearsain (1)

Gaelic Gàidhlig

Tha mi airson innse dhuibh mun cheatharnach ainmeil, Seumas Mac a’ Phearsain. B’ esan am fear a chruthaich Cumha Mhic a’ Phearsain no, ann am Beurla, MacPherson’s Lament. Rugadh e sa bhliadhna sia ceud deug, seachdad ʼs a còig (1675). Bha e an dà chuid cliùiteach agus mì-chliùiteach anns an ear-thuath airson a bhith na cheatharnach.

Chaidh Seumas a chur gu bàs air a’ chroich. Am measg nan casaidean na aghaidh, bha ‘being an Egyptian’. Cha robhar a’ ciallachadh ‘Èiphiteach’ ach ‘Siopsach’. ʼS dòcha gur e ‘neach-siubhail’ a chanamaid an-diugh.

Bha Seumas na mhac-dìolain aig uachdaran à Bàideanach – Donnchadh Mac a’ Phearsain à Inbhir Fhèisidh, taobh Loch Ìnnse. Thachair Donnchadh ri boireannach òg brèagha aig banais. Bha ise, a rèir beul-aithris, na Siopsach. Rugadh leanabh-gille dhi. Ghabh Donnchadh ris gum b’ esan athair a’ ghille.

Dh’fhàs Seumas gu bhith làidir, eireachdail. Bha e sgileil le claidheamh. Bha e cuideachd na fhìdhlear air leth, agus na sheinneadair.

Bha Seumas ri mèirle ann am bailtean mar Eilginn, Farrais agus Baile Chè. Ach cha robh e ri fòirneart. Cha robh e a’ dèanamh cron air banntraich no daoine bochda.

Ge-tà, dh’èirich droch naimhdeas eadar Seumas agus na h-uachdarain ann an Siorrachdan Mhoireibh, Bhanbh agus Obar Dheathain. Aon turas, chaidh Seumas a ghlacadh. Bha e ann an Siorrachd Obar Dheathain. Chuir na h-ùghdarrasan boireannach brèagha air dòigh airson a ghlacadh. Bha laigse aige a thaobh nam ban. Dh’iarr an tè seo air Seumas coinneachadh rithe airson èisteachd ri ceòl na fìdhle. Choisich e a-steach do ribe. Chaidh a chur an grèim le oifigearan lagha.

Bha Seumas sa phrìosan ann an Obar Dheathain. Ach ghabh am boireannach òg dàrna beachd air na rinn i. Bhruidhinn i ri fear Pàdraig MacIlleDhuinn a bha na mhèirleach ainmeil. Chuir esan fios gu Dòmhnall Mac a’ Phearsain, co-ogha Sheumais, ann am Bàideanach. Chuir iad buidheann saoraidh air dòigh agus rinn iad air Obar Dheathain.

Bhris iad a-steach don phrìosan. Fhad ʼs a bha iad a’ saoradh Sheumais, thòisich ùpraid taobh a-muigh a’ phrìosain. Dh’fheuch aon duine ri Seumas a chumail sa phrìosan. Ach fhuair e mu sgaoil mar a chì sinn an-ath-sheachdain.

PDF

Download the text of this week's letter as a PDF:Thoir a-nuas Litir mar PDF:

Download File

PDF documents are especially suited for printing out. Most computers can open PDF files, but if you have problems viewing them you may need to install reader software such as Tha faidhleachan PDF gu sònraichte math airson clò-bhualadh. Tha e furasta gu leòr do chuid de choimpiutairean faidhleachan PDF fhosgladh, ach ma tha trioblaid agad ‘s dòcha gum biodh e feumail bathar-bog mar Adobe Acrobat Reader. fhaighinn.

Litir do Luchd-ionnsachaidh

This letter corresponds to Tha an Litir seo a’ buntainn ri Litir do Luchd-ionnsachaidh 1037

Podcast

BBC offers this litir as a podcast: Visit the programme page for more info and to download or subscribe. Tha am BBC a’ tabhainn seo mar podcast. Tadhail air an duilleag-phrògraim airson barrachd fiosrachaidh no airson podcast fhaighinn

Other letters Litrichean eile