FaclairDictionary EnglishGàidhlig

910: Old cures for a snakebite (2) 910: Seann Leigheasan airson Lot Nathrach (2)

B1 - Intermediate - The Little LetterB1 - Eadar-mheadhanach - An Litir Bheag

Litir shìmplidh sheachdaineach do luchd-ionnsachaidh le clàr-fuaime, tar-sgrìobhadh is eadar-theangachadh. A simple weekly letter to Gaelic learners with audio, transcription and translation.

Tha an litir bheag ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann. The little letter is integrated with the dictionary. Select the tab ‘Gaelic text’ and choose any word and the dictionary will open and you will see the English explanation of the Gaelic word.

Audio is playing in pop-over.

Seann Leigheasan airson Lot Nathrach (2)

Gaelic Gàidhlig

Anns an Litir mu dheireadh, bha mi ag innse dhuibh mu dhiofar dhòighean aig na seann Ghàidheil airson lot nathrach a leigheas. Bha mi a’ toirt sùil air cunntas aig Tormod an t-Seòladair. Tha mi airson sùil a bharrachd a thoirt air fear de na leigheasan a dh’ainmich e. ʼS e sin suathadh ceann nathrach air an lot.

Tha cunntas dhen dearbh leigheas air làrach-lìn Thobar an Dualchais. Bha Alasdair MacNeacail, Alasdair Shomhairle Mhòir, air a chlàradh le mac a pheathar. B’ esan am fear-cruinneachaidh beul-aithris, Calum Iain MacGill-Eain. Bha sin ann an naoi ceud deug, caogad ʼs a naoi (1959). Bha Alasdair às a’ Bhràighe anns an Eilean Sgitheanach.

Chunnaic esan coimhearsnach a’ suathadh ceann nathrach air lot nathrach air agh. Bha e a’ cumail ceann na nathrach air mullach balla am broinn an taigh aige.

Tha sin a’ dol leis na leugh mi aig Tormod an t-Seòladair. Sgrìobh esan gun robh daoine a’ gleidheadh ceann aig nathair-nimhe a mharbh iad. Agus thàinig feabhas air an agh. Bha i slàn a-rithist an ath mhadainn.

Mus tàinig a choimhearsnach le ceann na nathrach, bha boireannach a’ feuchainn leigheasan eile. Dh’fheuch i an toiseach le uisge a chaidh a dhòrtadh thairis air airgead. Cha do dh’obraich sin.

Dh’fheuch i an uair sin le snàithlean dearg. Cheangail i sin ‘timcheall air a bheothach’. Agus ghabh i rann leis. Cha robh sin soirbheachail. Ach rinn ceann na nathrach a’ chùis.

Lorg mi cunntas aig fear eile air Tobar an Dualchais. Bha e a’ bruidhinn air seann leigheasan airson lot nathrach. Bha esan cuideachd às an Eilean Sgitheanach. B’ esan an t-Urramach Tormod Dòmhnallach à Bhaltos anns an Taobh Sear. A-rithist, ʼs e Calum Iain MacGill-Eain a chlàir e. Bha sin ann an naoi ceud deug, caogad ʼs a trì (1953).

Bha dà leigheas aige. Aonan dhiubh, bha iad a’ marbhadh cearc. Bha iad a’ fosgladh na closaich agus ga cur air an lot, agus an closach fhathast blàth.

Agus an leigheas eile? Bha iad a’ faighinn grèim air an nathair a rinn an lotadh. Bha i air a bogadh ann an uisge. Agus bha an t-uisge air a dhòrtadh air an lot.

Old cures for a snakebite (2)

English Beurla

In the last Litir, I was telling you about different ways that the old Gaels had for curing adder bite. I was looking at an account by Norman Morrison. I want to look further at one of the cures he named. That is rubbing a snake’s head on the wound.

There is an account of the same cure on the Tobar an Dualchais website. Alexander Nicolson, Alasdair Shomhairle Mhòir, was recorded by his sister’s son. He was the folklorist, Calum Iain Maclean. That was in 1959. Alexander was from Braes on the Isle of Skye.

He saw a neighbour rubbing a snake’s head on a snakebite wound on a heifer. He was keeping the snake’s head on the top of a wall inside his house.

That accords with what I read [written] by Norman Morrison. He wrote that people were keeping the head of an adder they killed. And the heifer’s condition improved. She was back to full health the next morning.

Before his neighbour came with the snake’s head, a woman was attempting other cures. To begin with, she tried water that had been poured over silver. That didn’t work.

Then she tried with a red thread. She tied that ‘around the animal’. And she recited a verse at the same time. That wasn’t successful. But the snake’s head did the trick.

I found another man’s account on Tobar an Dualchais. He was speaking about old cures for snakebite. He was also from Skye. He was the Rev. Norman MacDonald from Valtos in Trotternish. Again, it was Calum Iain Maclean who recorded him. That was in 1953.

He had two cures. One of them, they were killing a hen. They were opening the carcase and putting it on the wound while the carcase was still warm.

And the other cure? They were getting hold of the snake that made the bite. It was immersed in water. And the water was poured on the wound.

Seann Leigheasan airson Lot Nathrach (2)

Gaelic Gàidhlig

Anns an Litir mu dheireadh, bha mi ag innse dhuibh mu dhiofar dhòighean aig na seann Ghàidheil airson lot nathrach a leigheas. Bha mi a’ toirt sùil air cunntas aig Tormod an t-Seòladair. Tha mi airson sùil a bharrachd a thoirt air fear de na leigheasan a dh’ainmich e. ʼS e sin suathadh ceann nathrach air an lot.

Tha cunntas dhen dearbh leigheas air làrach-lìn Thobar an Dualchais. Bha Alasdair MacNeacail, Alasdair Shomhairle Mhòir, air a chlàradh le mac a pheathar. B’ esan am fear-cruinneachaidh beul-aithris, Calum Iain MacGill-Eain. Bha sin ann an naoi ceud deug, caogad ʼs a naoi (1959). Bha Alasdair às a’ Bhràighe anns an Eilean Sgitheanach.

Chunnaic esan coimhearsnach a’ suathadh ceann nathrach air lot nathrach air agh. Bha e a’ cumail ceann na nathrach air mullach balla am broinn an taigh aige.

Tha sin a’ dol leis na leugh mi aig Tormod an t-Seòladair. Sgrìobh esan gun robh daoine a’ gleidheadh ceann aig nathair-nimhe a mharbh iad. Agus thàinig feabhas air an agh. Bha i slàn a-rithist an ath mhadainn.

Mus tàinig a choimhearsnach le ceann na nathrach, bha boireannach a’ feuchainn leigheasan eile. Dh’fheuch i an toiseach le uisge a chaidh a dhòrtadh thairis air airgead. Cha do dh’obraich sin.

Dh’fheuch i an uair sin le snàithlean dearg. Cheangail i sin ‘timcheall air a bheothach’. Agus ghabh i rann leis. Cha robh sin soirbheachail. Ach rinn ceann na nathrach a’ chùis.

Lorg mi cunntas aig fear eile air Tobar an Dualchais. Bha e a’ bruidhinn air seann leigheasan airson lot nathrach. Bha esan cuideachd às an Eilean Sgitheanach. B’ esan an t-Urramach Tormod Dòmhnallach à Bhaltos anns an Taobh Sear. A-rithist, ʼs e Calum Iain MacGill-Eain a chlàir e. Bha sin ann an naoi ceud deug, caogad ʼs a trì (1953).

Bha dà leigheas aige. Aonan dhiubh, bha iad a’ marbhadh cearc. Bha iad a’ fosgladh na closaich agus ga cur air an lot, agus an closach fhathast blàth.

Agus an leigheas eile? Bha iad a’ faighinn grèim air an nathair a rinn an lotadh. Bha i air a bogadh ann an uisge. Agus bha an t-uisge air a dhòrtadh air an lot.

PDF

Download the text of this week's letter as a PDF:Thoir a-nuas Litir mar PDF:

Download File

PDF documents are especially suited for printing out. Most computers can open PDF files, but if you have problems viewing them you may need to install reader software such as Tha faidhleachan PDF gu sònraichte math airson clò-bhualadh. Tha e furasta gu leòr do chuid de choimpiutairean faidhleachan PDF fhosgladh, ach ma tha trioblaid agad ‘s dòcha gum biodh e feumail bathar-bog mar Adobe Acrobat Reader. fhaighinn.

Litir do Luchd-ionnsachaidh

This letter corresponds to Tha an Litir seo a’ buntainn ri Litir do Luchd-ionnsachaidh 1214

Podcast

BBC offers this litir as a podcast: Visit the programme page for more info and to download or subscribe. Tha am BBC a’ tabhainn seo mar podcast. Tadhail air an duilleag-phrògraim airson barrachd fiosrachaidh no airson podcast fhaighinn

Other letters Litrichean eile